Stefan Jan Kempisty

---

Życiorys

Stefan Jan Kempisty to postać, której historia zapisana jest w kartach polskiej nauki. Urodził się w Lublinie, gdzie uczęszczał najpierw do gimnazjum filologicznego, a potem do Siedmioklasowej Szkoły Handlowej, z której został jednak wydalony z powodu udziału w strajku szkolnym. W obliczu przekształcenia tej placówki na polską, Stefan wrócił do szkoły i ukończył ją w 1909 roku.

Na dalsze studia wyższe zdecydował się w Paryżu. W ciągu około dwóch lat zaliczył egzaminy na Wydziale Nauk Ścisłych Sorbony, zdobywając stopień licencjata nauk ścisłych w 1911 roku, co otworzyło przed nim drzwi akademickiej kariery. W 1912 roku rodzina Kempistego przeniosła się do Woroneża, gdzie Stefan uzyskał w tym samym roku świadectwo dojrzałości, co uprawniało go do podejmowania studiów uniwersyteckich w Rosji.

Jego dalsze kroki prowadziły do Uniwersytetu Noworosyjskiego w Odessie, gdzie w 1914 roku uzyskał świadectwo nauczyciela gimnazjalnego, co umożliwiało mu nauczanie matematyki w gimnazjach. W latach 1915-1917 z pasją kontynuował studia matematyczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po zakończeniu nauki w tej uczelni, doktorat z filozofii zdobył na Wydziale Filozoficznym UJ w 1919 roku, na podstawie rozprawy „O funkcjach nawpółciągłych”, za którą odpowiedzialny był jego promotor Kazimierz Żorawski.

W tym samym roku rozpoczął pracę jako starszy asystent w katedrze matematyki na Wydziale Elektrotechnicznym i Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej. Po wybuchu konfliktu zbrojnego z bolszewikami, wcielił się jako ochotnik do I Pułku Wojsk Łączności. 1 października 1920 roku objął stanowisko zastępcy profesora Matematyki II na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

W grudniu 1924 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Warszawskim, a jego praca, zatytułowana „O funkcjach pochodnych ograniczonych”, została wydana dwa lata później. Po mianowaniu na profesora nadzwyczajnego matematyki na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Wileńskiego 1 października 1925, Kempisty pełnił między innymi funkcję prodziekana tego wydziału w latach 1928-1930. Jego talent i osiągnięcia akademickie przyniosły mu tytuł profesora zwyczajnego w 1937 roku, co zostało formalnie zatwierdzone przez prezydenta Ignacego Mościckiego.

W kwietniu 1939 roku został jednym z pięciu wiceprezesów Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Wydarzenia związane z II wojną światową przyczyniły się do tragicznego końca jego życia. Po zajęciu Wilna przez wojska sowieckie 19 września 1939 roku, a następnie przy przekazaniu miasta Litwinom 26 października, Stefan Kempisty nie otrzymał prawa do pracy ani stałego pobytu. Został aresztowany przez Litwinów w nocy z 11 na 12 lipca 1940 roku, a po tragicznych warunkach panujących w więzieniu Łukiszki, popełnił samobójstwo, mierząc się z nie do zniesienia sytuacją. Miejsce jego spoczynku pozostaje nieznane.

Co ciekawe, na warszawskich Powązkach znajdują się symboliczne groby wielu wybitnych postaci, w tym także Kempistego. Jego życie osobiste również było niezwykle interesujące. 18 lutego 1925 roku w parafii św. Jana w Warszawie poślubił Eugenię Pogorzelską (1900–1982), która była magistrem biologii i nauczycielką w Prywatnym Żeńskim Gimnazjum i Liceum Anny Jakubowskiej w Warszawie. Para doczekała się córki Marii (1925–1989), która również zyskała uznanie jako naukowiec i cybernetyk. Po wojnie, Eugenia wyszła za mąż za fizyka Szczepana Szczeniowskiego.

---

Oceń: Stefan Jan Kempisty

---