Kamienice ormiańskie to jedne z najbardziej fascynujących zabytków Zamościa, łączące w sobie elementy manierystyczne i barokowe. Zlokalizowane na północnej pierzei Rynku Wielkiego, przy malowniczej ulicy Ormiańskiej, stanowią doskonały przykład historycznego dziedzictwa tego miasta.
Ulica oraz nieodłączne od niej kamienice zostały przyznane przez Jana Zamoyskiego, założyciela miasta, społeczności ormiańskiej, co wyjaśnia ich nazwę. Budowle te powstały głównie w połowie XVII wieku, a ich ciekawym elementem są podcienia, które można zauważyć także w innych pierzejach Rynku.
Kolejnym interesującym aspektem jest fakt, że każda z kamienic miała swoich właścicieli. Jednak po zakończeniu II wojny światowej przeszły one w ręce państwa, a większość z wcześniejszych właścicieli, głównie Żydów, straciła swoją własność. Wyróżniająca się piątka kamienic, usytuowana po prawej stronie ratusza, przyciąga wzrok bogatą dekoracją, w tym płaskorzeźbami i ornamentami, które zostały przywrócone w wyniku renowacji przeprowadzonej w latach 70. XX wieku pod okiem architekta Wiktora Zina.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że 18 z tych kamienic jest wpisanych do rejestru zabytków, co podkreśla ich historyczne i kulturowe znaczenie dla Zamościa oraz całego regionu.
Charakterystyka obiektów
Kamienice ormiańskie w Zamościu to piękne obiekty, które zachwycają bogatą historią oraz architekturą. Poniżej przedstawiamy charakterystykę niektórych z nich.
Ormiańska 22 (żółta) to znana kamienica znana jako Pod Madonną lub Sołtanowska, która powstała w połowie XVII wieku w miejscu, gdzie wcześniej stała drewniana budowla nabyta przez kupca Sołtan Sachwelowicza. Charakteryzuje się bogatymi dekoracjami w stylu manierystycznym oraz wczesnym baroku. Wśród ozdób można znaleźć płaskorzeźbę Madonny z Dzieciątkiem depczącą smoka, a także pas fryzu zdobionego kwiatami i owocami. Kamienica łączy w sobie różnorodne kolory, na uwagę zasługują również okna z ozdobnymi obramieniami i attyki z pustymi niszami, które kończą się muszlowym wykończeniem. Jest to dwukondygnacyjny budynek (parter i piętro) i dziś mieści Liceum Plastyczne oraz Galerię „Pod Madonną”.
Ormiańska 24 (niebieska), znana jako Pod Małżeństwem lub Szafirowa, została wzniesiona przed połową XVII wieku i przez lata miała wielu właścicieli. Wyróżnia się dwoma pasami fryzu o orientalnym charakterze, co czyni ją wyjątkową w porównaniu do sąsiednich budynków. Dodatkowo, między oknami drugiego piętra znajdują się płaskorzeźby przedstawiające mężczyznę i kobietę, co nawiązuje do nazwy kamienicy. Wraz z trzema innymi budynkami, stanowi część Muzeum Zamojskiego.
Ormiańska 26 (czerwona), znana również jako Pod Aniołem, Pod Lwami lub Bartoszewiczów, została wzniesiona w latach 1632–1634 przez Gabriela Bartoszewicza. Fascynuje bogato zdobionymi płaskorzeźbami, takimi jak dwa lwy oraz smok ze skrzydłami umieszczonymi między oknami drugiego piętra. Pod nimi znajduje się w niszy Archanioł Gabriel. Kamienica ma również orientalne fryzy roślinne oraz głowy aniołów umieszczone nad oknami pierwszego piętra. W czasie II wojny światowej funkcjonowało tutaj Muzeum Miejskie, a główne wejście prowadzi obecnie do Muzeum Zamojskiego.
Ormiańska 28 (ciemnożółta), zwana Rudomiczowską, zastąpiła drewniany budynek, który istniał w połowie XVII stulecia. Pierwszym właścicielem był Bazyli Rudomicz, profesor dawnej Akademii Zamojskiej. Kamienica, w porównaniu do sąsiednich, jest skromniej ozdobiona. Przypadły jej jedynie wyraźne obramienia okien oraz fryz nad rzędem okien z drugiego piętra. Wyróżnia się najwyższymi attykami i podobnie jak sąsiednie kamienice, służy jako część Muzeum Zamojskiego.
Ormiańska 30 (zielona) to kamienica Wilczkowska, położona na rogu ulic Ormiańskiej i Solnej. Powstała w II poł. XVII wieku i była przeznaczona dla rodziny Wilczków. Ozdobiona jest fryzami oraz płaskorzeźbami z dwoma znaczącymi postaciami umiejscowionymi na narożniku drugiego piętra. Wyróżniają się one wizerunkami Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia i św. Jana Chrzciciela. W dolnej części budynku można zobaczyć inne dekoracje, w tym herb rodziny Koniecpolskich. Kamienica ta, obok Muzeum Zamojskiego, mieści również restaurację oraz biuro turystyczne.
Wszystkie z wymienionych kamienic zajmujących Muzeum Zamojskie (24, 26, 28 i 30) szczycą się bogatym wystrojem wewnętrznym, portalami wejściowymi w podcieniu oraz różnorodnymi ozdobami, takimi jak kartusze i lawaterz. Natomiast inne kamienice, które również były w posiadaniu Ormian, nie są tak bogato zdobione i znajdują się w pobliskiej, wschodniej pierzei Rynku Wielkiego.
Pozostałe obiekty w kategorii "Architektura":
Arsenał Zamojski | Ratusz w Zamościu | Koszary w Zamościu | Apteka Rektorska w ZamościuOceń: Kamienice ormiańskie