Anna Jadwiga Sapieżyna

---

Życiorys

W wyniku upadłości majątkowej Radziwiłłów, w drugiej połowie 1802 roku, ich dobra zostały wystawione na publiczną licytację, która miała miejsce w Krakowie. Księżna Anna Sapieżyna, wykazując się dużym zmysłem ekonomicznym, nabyła hrabstwo szydłowieckie od opiekunów nieletnich książąt Konstantego i Antoniny Radziwiłłów, spadkobierców Macieja Radziwiła, płacąc kwotę ponad 300 000 złotych polskich.

W kolejnych latach, w 1803 roku, przeniosła się do Paryża, gdzie osiedliła się w wynajętej rezydencji w Saint-Germain-en-Laye, gdzie mieszkała aż do 1808 roku. W 1819 roku, z jej inicjatywy, powstał klasycystyczny budynek szkoły elementarnej, co świadczy o jej zaangażowaniu w rozwój lokalnej społeczności.

Przez dłuższy czas Anna Sapieżyna zarządzała dobrami szydłowieckimi zdalnie, a do pomocy zatrudniła Filipa Pigłowskiego oraz Stanisława Staszica. Dzięki jej patronatowi nad różnymi inicjatywami o charakterze gospodarczo-kulturalnym, zarówno hrabstwo, jak i miasto Szydłowiec mogły dynamicznie się rozwijać.

Księżna Anna była ostatnią prywatną właścicielką zamku oraz miasta Szydłowiec. 17 maja 1828 roku podjęła decyzję o sprzedaży swoich dóbr szydłowieckich, obejmujących miasto oraz 22 wsie i folwarki, na rzecz Skarbu Państwa za sumę 2 554 454 złotych polskich. Pomimo sprzedaży, z czystej kurtuazji zdecydowała się pozostać przy tytule hrabiny szydłowieckiej, który z kolei został przekazany w rodzinie Sapiehów.

W latach 40. XIX wieku, księżna powróciła na stałe do Paryża, gdzie kontynuowała swoje życie towarzyskie i kulturalne. Warto dodać, że to z jej funduszy Czartoryscy zakupili znany Hotel Lambert, co ukazuje jej wpływy oraz znaczenie w ówczesnych kręgach towarzyskich.

Działalność patriotyczna

Anna Jadwiga Sapieżyna już od najmłodszych lat wykazywała głębokie zainteresowanie sprawami narodowymi, w szczególności związanymi z niepodległością Polski. W czasie insurekcji kościuszkowskiej była niezwykle aktywna, co zaowocowało bliskimi relacjami z tworzącymi się wówczas we Włoszech Legionami, które miały kluczowe znaczenie dla polskiej sprawy.

Po tragicznej klęsce powstania listopadowego, Sapieżyna znalazła się na emigracji, gdzie przyłączyła się do obozu swojego zięcia, Adama Jerzego Czartoryskiego. Jej determinacja oraz zaangażowanie w sprawy obozu były godne podziwu. Dbała o finanse tej grupy z takim zapałem, że historycy zaczęli nazywać ją „ministrem finansów Hôtelu Lambert”. To przydomek, który odzwierciedla jej niezwykłe umiejętności organizacyjne oraz wpływ na działalność patriotyczną w okresie jej życia.

Działalność artystyczna

Anna Jadwiga Sapieżyna, znana jako malarka amatorka, w swojej twórczości koncentrowała się głównie na motywach roślinnych. Jej prace odzwierciedlają fascynację naturą oraz estetykę delikatnych form. W 1812 roku stworzyła dwie wyjątkowe owalne miniatury, które prezentowały kwiaty malowane na szkle i kości słoniowej. Dzieła te przez pewien czas znajdowały się w zbiorach dawnej Ordynacji Zamojskiej, pokazując nie tylko umiejętności artystki, ale także jej lokalne znaczenie w kontekście sztuki tamtych czasów.

---

Oceń: Anna Jadwiga Sapieżyna

---