Ogród Zoologiczny w Zamościu

---

Historia

Historia ogrodu zoologicznego w Zamościu rozpoczyna się w 1918 roku, kiedy to profesor biologii Stefan Miler zainicjował jego powstanie przy Państwowym Męskim Gimnazjum, które swoje siedzibę miało w budynku dawnej Akademii Zamojskiej. Ten wyjątkowy ogród był pierwszym w Polsce i jednym z nielicznych w Europie ogrodów zoologicznych funkcjonujących w ramach szkoły. Położony obok placówki zajmował obszar 10 arów. Początkowymi mieszkańcami zoo były żółwie oraz zaskrońce, które zamieszkiwały mini staw stworzony z wózka, jaki jest używany w cukrowniach do transportu buraków. W pierwszej klatce dla wiewiórek, zbudowanej z austriackiej budki wartowniczej, znalazły się te sympatyczne gryzonie.

W 1923 roku odbyła się zbiórka pieniędzy w kinie „Stylowy” w Zamościu, gdzie wystawiano sztukę autorstwa Stanisława Młodożeńca, ówczesnego nauczyciela w zamojskim gimnazjum. Zgromadzone fundusze pozwoliły na wybudowanie ptaszarni, w której pierwszymi lokatorami były młoda kukułka oraz papuga. W następnych latach do ptaszarni dołączyły przepiórki, kokoszki wodne oraz derkacze. Ogród zoologiczny zyskał również inne gatunki, takie jak susły, chomiki, króliki, a także kameleon sprowadzony z Egiptu przez polskich lotników. Wilki, które ofiarował rolnik z Wołynia, początkowo swobodnie biegały po ogrodzie, bawiąc się z turystami. Wykonywaniem większości prac zajmowali się uczniowie, w tym m.in. Władysław Kasprowicz.

Pokrycie kosztów żywności dla zwierząt pochodziło głównie z prywatnych funduszy profesora oraz datków od przyjaciół, wśród których był znany filantrop Jan Zieliński. W 1927 roku ogród miał zaszczyt gościć prezydenta RP, Ignacego Mościckiego. Od tego momentu przez kolejne trzy lata ogród otrzymywał 10 000 zł dotacji z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, co umożliwiło budowę takich obiektów jak cieplarnia czy pomieszczenia dla niedźwiedzi oraz orłów.

Pierwszy niedźwiedź został zakupiony ze zgromadzonych przez młodzież funduszy w Starym Zoo w Poznaniu, jednak niestety zmarł już po godzinie pobytu w ogrodzie, a przyczyny tego zdarzenia nie zostały ustalone. W 1928 roku do zoo sprowadzono kolejnego niedźwiedzia z hamburskiego zoo, któremu nadano imię „Miś”. W 1929 roku poznańskie zoo obdarowało Zamość 1,5-roczną niedźwiedzicą imieniem Basia. Każdego 17 stycznia ogrodowe święto zaznaczało przybycie kolejnych młodych niedźwiadków, których łączna liczba osiągnęła 30. Niedźwiadki były sprzedawane do innych ogrodów zoologicznych, m.in. do Belgii. W 1931 roku Zamość wzbogacił się o pierwszego lwa sprowadzonego z Warszawy, któremu nadano imię „War”. Po trzech latach „War” został wymieniony na parę lwiątek, które z radością bawił się Bolesław Leśmian. Co ciekawe, w 1934 roku do ogrodu przybył ryś z Polesia, który stał się ulubieńcem prof. Milera, zabieranego na lekcje, gdzie zachowywał się bardzo spokojnie.

Przed wybuchem II wojny światowej ogród zoologiczny w Zamościu wzbogacił się o dwa lwy z ogrodu w Warszawie, a niedługo później przyszło na świat ich potomstwo. Niestety, w wyniku działań wojennych dwa z pięciu lwów padły, gdy na ogród spadły dwie bomby.

W 1973 roku do pracy w zoo dołączyła Jadwiga Stoczkowska, która po ukończeniu studiów poświęciła mu 33 lata swojego życia. Przez ostatnie lata pełniła funkcję dyrektora oraz wicedyrektora ogrodu. Zapisała się w historii zoo jako matka zastępcza wielu zwierząt, w tym wydry o imieniu Pan Wydrzycki. Na stałe w ogrodzie mieszka również lew Leon, wychowywany wcześniej przez panią Stoczkowską. Leon dwukrotnie uciekał z zoo, a w Zamościu do tego typu incydentów dochodziło stosunkowo często, na przykład ze strony zaskrońców, lisów, wilków czy niedźwiedzi.

W 1980 roku ogród zoologiczny zyskał nową, znacznie większą lokalizację przy ul. Szczebrzeskiej, co umożliwiło dalszy rozwój. Natomiast w 2016 roku, we współpracy z ogrodem Batu Secret Zoo na Jawie w Indonezji, do Zamościa sprowadzono rzadko prezentowane w Europie łaskuny chińskie, znane również jako sumatrzańskie.

Współcześnie

W zmodernizowanej przestrzeni ogrodu zoologicznego w Zamościu, wschodnia część jest obecnie głównym miejscem ekspozycji, w ramach którego znajdują się zarówno budynki, jak i wybieg dla zwierząt oraz staw. Ostatnio pojawił się także fragment botaniczny, obejmujący roślinność w północno-zachodniej części ogrodu.

W 2008 roku zaprezentowany został ambitny projekt rozbudowy i modernizacji ogrodu, określony jako „Kompleksowy plan modernizacji i rozbudowy ZOO”. Projekt ten obejmował szereg działań mających na celu unowocześnienie obiektu, a także stworzenie wielu nowych atrakcji dla zwiedzających.

Już w 2009 roku udało się pozyskać fundusze z Norweskiego Mechanizmu Finansowego, które umożliwiły realizację niektórych części modernizacji. Dzięki tym środkom w zamojskim zoo powstały m.in. pawilon drapieżników z przestronnym wybiegiem oraz budynek wejściowy z przeznaczeniem edukacyjnym.

Dalsze wsparcie finansowe azasilane z funduszy europejskich, które miasto uzyskało w 2010 roku, a także w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa lubelskiego, pozwoliło na kontynuację szerokiego zakresu prac modernizacyjnych, w tym budowę nowych obiektów. Do kluczowych projektów tego etapu należały pawilon z małpami oraz wybieg dla niedźwiedzi.

Jednym z kolejnych kroków w rozwoju ogrodu była budowa pawilonu, który uwzględniał wybiegi dla żyraf oraz innych afrykańskich zwierząt. Prace te miały miejsce w latach 2013–2014 w zachodniej części ogrodu, która do tej pory nie była dostępna dla zwiedzających.

Wyróżnienia

W wrześniu 2010 roku zamojski ogród zoologiczny zyskał prestiżowe uczestnictwo w Europejskim Stowarzyszeniu Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA).

Dyrektorzy

Historia dyrektorów Ogród Zoologiczny w Zamościu jest długa i interesująca. Poniżej przedstawiamy listę osób, które pełniły tę odpowiedzialną funkcję w kolejnych latach:

• 1919–1957 – Stefan Miler,
• 1957–1963 – Tomasz Grabowski,
• 1963–1968 – Andrzej Jarkowski,
• 1968–1972 – Jerzy Tomaszewski,
• 1972–1999 – Czesława Leszczyńska,
• 1999–2006 – Jadwiga Stoczkowska,
• od 2006 – Grzegorz Garbuz.

---

Oceń: Ogród Zoologiczny w Zamościu

---