Rynek Wodny w Zamościu

W przeciwieństwie do pozostałych dwóch rynków, oś komunikacyjna, znana jako ul. B. Morando, nie działa w centralny sposób w Rynek Wodny, który ma nietypowy prostokątny kształt. Zajmuje przestrzeń na wschód od tej ulicy; z północnej strony odgradza go ulica S. Żeromskiego, od południa ul. T. Kościuszki, a od wschodu zabudowa przy ul. Bazyliańskiej. Jego powierzchnia wynosi około 50 na 65 metrów.

Interesująca jest etymologia nazwy tego placu, która zdaje się nawiązywać do jego położenia blisko południowej linii zamojskiej twierdzy. W okolicy tej znajdowały się tereny zalewowe, znane jako "Wielka Zalewa." Co również istotne, Rynek Wodny nie pełnił funkcji handlowej, typowej dla placów w miastach, a raczej rezydencjonalną, gdyż otoczony był przez domy prominentnych mieszkańców Zamościa. W przeszłości jego forma była bardziej zwarta, zajmująca obszar o wymiarach 50 na 50 metrów, jednak na skutek różnych zmian urbanistycznych, w tym przesunięcia podczas rozbiorów Polski, jego kształt i rozmiar uległy transformacji. W latach XX wieku plac zamienił się w skwer pełen drzew i ławkami, co utrzymało się aż do roku 2010.

W obecnych czasach zabudowa otaczająca Rynek Wodny jest różnorodna. Na północy, przy ul. S. Żeromskiego, wznosi się szereg kamienic o harmonijnym wyglądzie, stanowiących integralną część szerszego bloku zabudowy. Z kolei zachodnia strona, przy ul. B. Morando, charakteryzuje się większymi i bardziej różnorodnymi kamienicami. Na wschodniej stronie można znaleźć podwórze kamienicy przy ul. Bazyliańskiej, natomiast na południu, przy ul. T. Kościuszki, znajdują się zespół budynków dawnego kościoła i klasztoru sióstr Klarysek. Kościół, datowany na 1696 rok, i klasztor, który został dobudowany w latach 1757–1775, przechodziły przez różne fazy, w tym również utratę pierwotnego wyglądu po zajęciu miasta przez zaborców.

W 2002 roku postanowiono, że w tym historycznym obiekcie zagości państwowa szkoła muzyczna, jednak dopiero w 2007 roku przeprowadzono gruntowną renowację, która przywróciła nowy, odnowiony wygląd dla fasady kościoła oraz innych elementów. Dzięki tym pracom, w 2009 roku rozpoczęła funkcjonowanie jako sala koncertowa, a w dawnym klasztorze utworzono przestrzeń dydaktyczną. Przykład ten idealnie ilustruje procesy rewitalizacji, które odbywają się w zamojskiej starówce.

Rok 2010 przyniósł ze sobą znaczącą metamorfozę przestrzeni Rynku Wodnego. W ramach miejskiego projektu, plac zyskał nowy wygląd i był odpowiednio zagospodarowany, aby lepiej odpowiadał swojej nazwie. Cała przestrzeń przeznaczona została głównie dla pieszych, a jedynym elementem wyróżniającym się w tej części Starego Miasta stała się fontanna z iluminacją świetlną. Istnieją także ambitne plany dotyczące odbudowy nowych kamienic w wschodniej pierzei Rynku, które mogą znacząco wzbogacić jego architekturę.