Nowy Rynek (Zamość)

---

Charakterystyka

Nowy Rynek w Zamościu charakteryzuje się rozmiarami wynoszącymi około 90 na 150 metrów, co czyni go nieco większym od Rynku Wielkiego, który znajduje się na Starym Mieście. Rynek ten jest rozciągnięty w kierunku północ-południe.

Jest to obszar, przez który przechodzi jedna z głównych i najczęściej uczęszczanych ulic w Zamościu – ulica Partyzantów. Na północ od Nowego Rynku prowadzi ul. M. Reja, natomiast na południe od rynku znajduje się przedłużenie tejże ulicy, zwane ul. Ogrodową.

Zabudowa tej części miasta jest dość zróżnicowana, jednak nie występują tam żadne szczególnie wyróżniające się budynki. Dominują dwu- i trzykondygnacyjne kamienice, a jedynym bardziej widocznym elementem są markety sieci „Lux”, które znajdują się na północnej stronie rynku. W ramach gminnej ewidencji zabytków zaliczone do niej zostały jedynie nieliczne, głównie starsze kamienice.

Historia

Nowy Rynek, który zyskał swoje miejsce w przestrzeni miejskiej Zamościa w 1822 roku, powstał w centrum świeżo utworzonej Nowej Osady. Przedzielony ruchliwą szosą lwowską, na początku otoczony był charakterystycznymi dla małych miasteczek zabudowaniami – drewnianymi, podcieniowymi domami. W tamtym czasie stanowił ważne miejsce, gdzie odbywały się targi i jarmarki.

W obrębie rynku znajdowały się również dwie studnie pompowe. W drugiej połowie XIX wieku, w miarę rozwoju osady, zaczęły powstawać domy murowane, a na koniec stulecia wśród 29 istniejących domów, 15 miało murowaną konstrukcję. W III ćwierć XIX wieku przy wylocie Nowego Rynku wzniesiono dwa zajazdy, które przetrwały do dziś, z czego północny został nadbudowany.

W 1913 roku plac częściowo wybrukowano, co zmieniło jego oblicze. Po I wojnie światowej, na skrzyżowaniu ulic powstała stacja transformatorowa, która została rozebrana w około 1970 roku. W 1937 roku wokół Rynku mieszkało 1700 osób, a w obrębie jego granic znajdowało się aż 91 sklepów, przeważnie spożywczych, oraz 7 gospód. Zaskakujący był fakt, że z 35 posesji, 29 stanowiły własność Żydów.

W okresie lat 50. i 70., Nowy Rynek stał się areną wieców, które inaugurujące pochód 1-majowy. Do początku lat 60. każdego czwartku na Rynku gromadziły się setki furmanek, a przedsiębiorstwa handlowe organizowały jesienne i wiosenne jarmarki. W tym czasie obecne były także piekarnie, m.in. Gradziuk, Łokaj czy Lewińska, oraz prywatne i państwowe sklepiki, takie jak „u Obsta”.

Ostatni, charakterystyczny prywatny sklepik, prowadzony przez S. Lisa, zamknięto około 1970 roku. W tym czasie z Nowego Rynku zaczęto usuwanie budek oraz kiosków, pozostawiając jedynie kramy i ławy. Kocie łby w północnej części Rynku zostały zastąpione klinkierem, chociaż stary bruk przetrwał w południowo-wschodniej części placu. Zakazano także postoju furmanek i postawiono dwa długie pawilony, które dziś są znane jako PSS-y. W latach 80. XX wieku przy Rynku zaczęły powstawać nowe domy po blisko czterdziestu latach od wybudowania narożnej kamienicy Ramsa.

W drugiej połowie lat 80. zmodernizowane zostało skrzyżowanie, a w latach 1988–2022 funkcjonowała sygnalizacja świetlna, która została zastąpiona rondem. W 1994 roku, w kwartale północno-wschodnim ulokowano bazar, a od 1999 roku rozpoczęto budowę nowej, estetycznej zabudowy. Warto również wspomnieć, że ostatni zabytkowy dom, który stał przy ul. Ogrodowej, został rozebrany w 1980 roku, co zakończyło pewien etap w dziejach tego miejsca.

Obecnie

W dzisiejszych czasach Nowy Rynek pełni rolę kluczowego centrum Nowego Miasta, które jest powszechnie postrzegane jako osobna część Zamościa. To osiedle Nowe Miasto nie tylko skupia w sobie Rynek, ale również obejmuje okoliczne osiedla, do których należą Świętego Piątka, Partyzantów, Słoneczny Stok oraz Zamoyskiego.

Obecnie znajduje się tu największe targowisko w Zamościu, które usytuowane jest zarówno w południowo-zachodniej, jak i północno-wschodniej części rynku. Miejsca te są wypełnione kioskami i straganami, a ich część zajmuje również parking. Co tydzień, w każdy czwartek, odbywają się tutaj tradycyjne targi, przyciągające liczne rzesze mieszkańców Zamościa, którzy przybywają w poszukiwaniu lokalnych produktów oraz różnorodnych towarów.

W roku 2010 rozpoczęły się prace remontowe w ramach modernizacji północno-zachodniej części Nowego Rynku. Celem tych działań jest nadanie mu nowego, bardziej funkcjonalnego wyglądu, dostosowanego do jego obecnych potrzeb. Plany obejmują również przebudowę południowo-wschodniej części rynku. Natomiast w 2022 roku Nowy Rynek stał się częścią miejskiego projektu związanej z przebudową odcinka ulicy Partyzantów, w wyniku którego wprowadzono nowe rondo oraz zlikwidowano sygnalizację świetlną, wprowadzając tym samym ruch okrężny.

---

Oceń: Nowy Rynek (Zamość)

---